Масъалаи ҳифзи шаъну шараф ва эътибори инсон мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва санадҳои байналмилалӣ мавриди таҳлили муқоисавӣ-ҳуқуқӣ қарор гирифтааст. Дар натиҷаи таҳлили қонунгузории миллӣ ва санадҳои байналмилалӣ, ҳамзамон андешаҳои муҳаққиқон асоснок карда шудааст, ки ҳам қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон ва ҳам санадҳои байналмилалӣ ҳифзи шаъну шараф ва эътибори инсонро муқаррар кардаанд. Таҳлил нишон дод, ки Ҷумҳурии Тоҷикистон дар муқоиса бо кишварҳои хориҷӣ ба эътирофи шаъну шараф ва эътибори инсон таваҷҷуҳи хоса зоҳир намуда, вале дар ҳифзи онҳо каме хунукназарона муносибат намудааст.
Калидвожаҳо: ҳифзи шараф, ҳуқуқи инсон, шаъну шараф, неъматҳои ғайримоддӣ, қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон, санадҳои байналмилалӣ
1. Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 6 ноябри соли 1994 бо тағйиру иловаҳо аз 26 сентябри соли 1999, 22 июни соли 2003 ва 22 майи соли 2016. [Захираи электронӣ]. Манбаи дастрасӣ: URL: http://mmk.tj (санаи муроҷиат: 13.08.2021). – 32 с.
2. Эъломияи умумии ҳуқуқи башар аз 10 декабри соли 1948. [Захираи электронӣ]. Манбаи дастрасӣ: URL: http://mmk.tj (санаи муроҷиат: 13.08.2021). – 6 с.
3. Паймони байналхалқӣ оид ба ҳуқуқҳои фитрӣ ва сиёсӣ аз 16 декабри соли 1966. [Захираи электронӣ]. Манбаи дастрасӣ: URL: http://mmk.tj (санаи муроҷиат: 13.08.2021). – 19 с.
4. Конвенсияи Иттиҳоди Давлатҳои Мустақил дар бораи ҳуқуқу озодиҳои инсон аз 26 майи соли 1995. [Захираи электронӣ]. Манбаи дастрасӣ: URL: https://cis.minsk.by/page/ (санаи муроҷиат: 13.08.2021). – 13 с.
5. Конвенсияи Аврупоӣ дар бораи ҳифзи инсон ва озодиҳои асосӣ аз 4 ноябри соли 1950. [Захираи электронӣ]. Манбаи дастрасӣ: URL: https://www.echr.coe.int/ (санаи муроҷиат: 13.08.2021). – 34 с.
6. Конвенсияи Америкоӣ оид ба ҳуқуқи инсон аз 22 ноябри соли 1969. [Захираи электронӣ]. Манбаи дастрасӣ: URL: http:///online.zakon.kz санаи муроҷиат: 13.08.2021). – 22 с.
7. Конвенсияи зидди шиканҷа ва дигар намудҳои муносибат ва ҷазои бераҳмона, ғайриинсонӣ ё таҳкиркунандаи шаъну шараф аз 10 декабри соли 1984. [Захираи электронӣ]. Манбаи дастрасӣ: URL: http://mmk.tj (санаи муроҷиат: 13.08.2021). – 14 с.
8. Кодекси ҷиноятии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 21 маи соли 1998, № 574. [Захираи электронӣ]. Манбаи дастрасӣ: URL: http://mmk.tj (санаи муроҷиат: 13.08.2021). – 168 с.
9. Кодекси мурофиавии ҷиноятии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 3 декабри соли 2009, № 564. [Захираи электронӣ]. Манбаи дастрасӣ: URL: http://mmk.tj (санаи муроҷиат: 13.08.2021). – 132 с.
10. Кодекси граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон. Қисми 1. аз 30 июни соли 1999, № 802. [Захираи электронӣ]. Манбаи дастрасӣ: URL: http://mmk.tj (санаи муроҷиат: 13.08.2021). – 108 с.
11. Кодекси мурофиавии граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 5 январи соли 2008, № 341. [Захираи электронӣ]. Манбаи дастрасӣ: URL: http://mmk.tj (санаи муроҷиат: 13.08.2021). – 96 с.
12. Азизов У.А. Эволюция институтов преступления и наказания на территории исторического и современного Таджикистана: историко-правовое исследование: монография / [отв. ред. Ф.Т. Тахиров]. – Душанбе: Андалеб-Р, 2015. – 368 с.
13. Азизов У. А. Защита жизни, здоровья, чести и достоинства человека в правовой системе зороастризма // Давлатшиносӣ ва ҳуқуқи инсон // Маҷаллаи илмӣ амалӣ. – 2016. – №3 (03). – С. 50-56.
14. Азиззода У.А., Бобохонов Ф.А. Ҳифзи ҳуқуқи инсон аз туҳмат ва таҳқир дар низоми ҳуқуқи зардуштӣ // Паёми Донишгоҳи миллии Тоҷикистон / Бахши илмҳои иҷтимоӣ–иқтисодӣ ва ҷамъиятӣ. – 2020. – №5. – С. 254-262.
15. Бондарь Н.С. Права человека и Конституция России. – Ростов-на-Дону, 1996. – 240 с.
16. Гомьен Д., Харрис Д., Зваак Л. Европейская Конвенция о правах человека и Европейская социальная хартия: право и практика. – Москва, 1998. – 598 с.
17. Даль В. Толковый словарь великорусского языка / В. Даль. - Москва, 1955. Т. I-IV.
18. Диноршоев А.М. Права человека. – Душанбе, 2010. – 334 с.
19. Қарори Пленуми Суди Олии ҶТ «Дар бораи аз ҷониби судҳо татбиқ намудани қонунгузорӣ оид ба ҳифзи шаъну шараф ва эътибори кории шаҳрвандон ва шахсони ҳукуқӣ \\ Қонунгузорӣ. – 2015. – № 2. – С. 80.
20. Медведев Е.В. Сравнительно-правовые аспекты законодательного регулирования ответственности за клевету // Вектор науки ТГУ. – 2009. – № 2(5). – С. 92.
21. Одинаев И.А.Последствия применения уголовно-процессуального задержания в досудебном производстве Российской Федерации и Республики Таджикистан для лица, подвергшегося данной меры принуждения, в контексте соблюдения конституционных прав человека и гражданина в уголовном процессе // Вестник Санкт-Петербургского университета МВД России. – 2018. – № 3 (79).– С. 55.
22. Одинаев И.А. Процессуальные гарантии защиты прав и законных интересов лица, задержанного по подозрению в совершении преступления, по законодательству Республики Таджикистан. Труды Академии МВД Республики Таджикистан. – 2018. – № 4 (40).– С. 163.
23. Раҳимзода М.З. Ҷуброни зарари маънавӣ ҳангоми паст задани шараф, қадр ва эътибори корӣ. Законодательство. – 2016. – № 3 (23). – С. 29-34.
24. Раҳмон Ю.А. Назорати прокурорӣ ба иҷрои қонунгузорӣ дар бораи пешгирӣ, ошкор ва тафтиш намудани шиканҷа дар Ҷумҳурии Тоҷикистон. – Душанбе, 2019. – С. 67.
25. Романова, О.Н. Защита чести, достоинства и деловой репутации в общих ихозяйственных судах / О.Н. Романова. – Минск: Амалфея, 2007. – 186 с.
26. Саидов И.И. Имплементатсияи меъёрҳои Паймони байналхалқӣ дар бораи ҳуқуқҳои шахсӣ ва сиёсӣ дар қонунгузории ҷиноятӣ (дар мисоли ҳуқуқ ба ҳаёт, озодӣ аз шиканҷа) / И.И. Саидов // Имплементатсияи меъёрҳои ҳуқуқ байналхалқӣ дар қисми умумӣ ва махсуси Кодекси ҷиноятии Ҷумҳурии Тоҷикистон. Маводҳои конфрос. – Душанбе: 2012. – С.123-124.
27. Саидзода И.И., Давлятов С.Ҳ. Нақши санадҳои байналмилалӣ дар барҳам додани шиканҷа. Давлатшиносӣ ва ҳуқуқи инсон // Маҷаллаи илмӣ амалӣ. – 2020, №3 (19). – С. 142-151.
28. Саидзода И.И., Зиёвадинов И.И., Раҳимов Р.Р. Истифодаи шиканҷа ва хатарҳои он. Давлатшиносӣ ва ҳуқуқи инсон // Маҷаллаи илмӣ амалӣ. – 2020, №2 (18). – С. 62-71.
29. Сафарзода Б.А. Международные стандарты в области прав человека: история и современность. – Душанбе: ЭР-граф, 2016. – 324 с.
30. Сафаров А.И. Оид ба баъзе паҳлуҳои мафҳуми ҷабрдида дар ҳуқуқи ҷиноятӣ ва ҳуқуқи мурофиавиии ҷиноятӣ //Ҳаёти ҳуқуқӣ. – 2013, №3 (03). – С. 49-55.
31. Тагайназаров Ш.Т., Бабаджанов И.Х. К теории личных неимущественных прав // Ҳаёти ҳуқуқӣ. – 2018. – №4 (24). – С. 209-214.
32. Тафсири Кодекси граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон (қисми якум). – Душанбе: ЭР-граф, 2010. – 1000 с.
33. Уголовное право: Часть Общая. Часть Особенная: учебник / под общ.ред. Л.Д. Гаухмана, Л.М. Колодкина и С.В. Максимова. – Москва: Юриспруденция, 1999. – С. 784 с.
34. Халиков Ш.Л. Ҷавобгарии ҷиноятӣ барои қасдан расонидани зарари вазнин ба саломатӣ тибқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон. Автореферати диссертатсия барои дарёфти дараҷаи илмии номзади илмҳои ҳуқуқшиносӣ. – Душанбе, 2017. – 28 с.
35. Юсифова Т.Р. Клевета как объект уголовно-правовой охраны. Научные изыскания молодежи в эпоху информатизации и глобализации: сборник научных трудов по материалам I Международной научно-практической молодежной конференции 31 марта января 2017 г. – Оренбург: Научно-издательский центр «Открытое знание», 2017. – С. 29-37.