Дар мақола падидаи муҳимтарини ҳаёти иҷтимоӣ ва сиёсии ҷаҳони ислом (нимаи дуюми асри XIX- ибтидои асри XXI) –таҳаввули мақоми уламои анъанавӣ ба сифати ашхоси мўътабари динӣ баррасӣ шудааст. Муаллиф сабабҳои пайдоиши «зиёиёни нави мусулмон»-ро ҳамчун рақиби уламо, марҳилаи муосири инкишофи тафаккури исломиро чун руҷўъ ба марҷаъҳои исломи классикӣ нишон додааст. Агар дар ибтидои асри ХХ самти афзалиятноки рушди фарҳанги исломӣ зарурати ташаккули посухи тамаддунӣ ба Ғарб бошад, он аз солҳои 60-ум тамаркузи худро ба ҳалли масоили инкишофи иҷтимоии давлатҳои мусулмонӣ тағйир дод. Солҳои 80-ум бошад ба рўзнома масъалаҳои конститутсионизми исломӣ дохил гардиданд. Омилҳои муайянкунандаи боризтарин падидаи ҳаёти динӣ ва сиёсии исломи муосир - «исломи навин», падидаи ҷомеавӣ, ки дар он ташкилаи фиқҳӣ хусусияти инструменталӣ касб намудааст, ошкор карда шудаанд.
детерминант, уламо, шариат, дискурс,«зиёиёни нави мусулмон», «исломи нав»
1. Додхудоева Л.Н. От ислама к секуляризму и обратно в ислам? «Женский вопрос» в мусульманских сообществах в ХХ в. – Душанбе: Дониш, 2012.-271 с.
2. Кепель Ж. Джихад. Экспансия и закат исламизма. - М.: Ладомир, 2004. - 468 с.
3. Кисриев Э. Ф. Арабские революции в глобализирующемся мире и «новый ислам» // Протестные движения в арабских странах: предпосылки, особенности, перспективы (Материалы круглого стола).- М., 2012. - C. 104-110.
4. Duderija A. The Interpretational Implications of Progressive Muslims' Qur'an and Sunna Manhaj in Relation to their Formulation of a Normative Muslima Construct// Islam and Christian–Muslim Relations. 2008.Vol. 19, No. 4. P.411–429, October . http://dx.doi.org/10.1080/09596410802335457
5. Duderija A.The Relative Status of Ḥadīth and Sunna as Sources of Legal Authority vis- à -vis the Qurʾān in Muslim Modernist Thought // Islam and Christian–Muslim Relations. 2008. Vol. 19, No. 4. 411–429. http:// dx. doi. org/ 10. 1080/ 09596410802335457
6. Duderija A. Critical-Progressive Muslim Thought: Reflections on its Political Ramifications//The Review of Faith & International Affairs. 2013. Vol 11, p. 3. P. 69-79 http://dx.doi.org/10.1080/15570274.2013.829987
7. Eickelman D. F. and Piscatori J. Muslim Politics. Princeton, 1996.
8. Esposito J. Introduction: Islam and Secularism in the Twenty-First Century // Islam and Secularism in the Middle East. AzzamTamimi and John L. Esposito (eds.). N.Y., Р. 3-10.
9. Lapidus I. A History of Islamic Societies. Second ed., Cambridge, 2005.
10. Roy O. Globalized Islam: The Search for a new ummah. N.Y., 2004.
11. Sharify-Funk M.. Encountering the Transnational: Women, Islam and the Politics of Interpretation. Aldershot,2008.
12. Wennberg F. On the Edge.The Concept of Progress in Bukhara during the Rule of the Later Manghits .Studia Iranica Upsaliensia 22, 2013
13. Zaman M. Q. Consensus and authority in modern Islam: the discourse of the Ulama // Speaking for Islam: Religious authorities in Muslim Societies. G. Kramer and S. Schmidtke (eds.) / Social, economic and political Studies of the Middle East and Asia.Vol.100. Leiden–Boston, 2006.