Таърихи рушд ва ташаккули соҳибкорӣ дар Истаравшан баррасӣ шудааст. Муҳиммияти муносибатҳои иқтисодию тиҷоратӣ, инчунин ҳунармандӣ дар инкишофи ҳаёти иқтисодӣ, иҷтимоӣ, сиёсӣ ва фарҳангии минтақа зикр шудааст. Аҳаммияти таърихии шаҳри Истаравшан дар рушди иҷтимоию иқтисодии минтақа ва умуман Осиёи Марказӣ муайян карда шудааст. Шуғли асосии аҳолии Истаравшан дар асрҳои 19-20 ва навъи асосии иштиғоли аҳолии шаҳр муайян карда, мавриди омӯзиш қарор гирифтааст. Афзоиши аҳолии шаҳр дар солҳои 1878-1907 инчунин холати нуқтаҳои савдои он дар давраи мавриди баррасӣ (охири асри 19 - ибтидои асри 20) таҳлил шудааст. Таҳлил муҳиммияти соҳаи кишоварзӣ ва ҳунармандиро барои қонеъ гардонидани эҳтиёҷоти аҳолии минтақа собит сохта, ҳамзамон саҳми ин соҳаҳоро дар рушди иҷтимоию иқтисодии минтақа ва таъсири онҳоро ба муносибатҳои иҷтимоии он замон таъкид менамояд.
рушди соҳибкорӣ, муносибатҳои савдо, истеҳсолот, кишоварзӣ ва ҳунармандӣ, шумораи аҳолӣ, мол
1. Выступление Президента Республики Таджикистан Эмомали Рахмона на церемонии открытия второй очереди предприятия «Оби зулол» 09 сентября 2008 года / Режим доступа: http://portali-huquqi.tj.
2. Всеобщая перепись, 83. 1905. – С. IV – VII.
3. Города Таджикистана — Истаравшан / Режим доступа: www.tajikistan.orexca.com.
4. Мухтаров А. Гузары Ура-Тюбе / А. Мухтаров. – Ташкент: Чулпон, 1995. – 143 с.
5. Зарубин И.И. Отчет об этнологических работах в Средней Азии летом 1926 г. / И.И. Зарубин // Известия АН. Серия VI. – Ленинград, 1926. – С. 24.
6. Зиновьев М. А. Осада Ура-Тюбе и Джизага. Воспоминания об осенней экспедиции 1866 года в Туркестанской области / М. А. Зиновьев // Русский вестник. Т. 74-75; 1868, № 3, 4, 5, 6.
7. Кушакевич А.А. Статистические сведения о городах Худжанде и Ура-Тюбе / А.А. Кушакевич / В кн.: Материалы для статистики Туркестанского края. Ежегодник, вып. 1. – Санкт-Петербург,1872. – С. 50-51.
8. Турсунов Н.Т. Позднефеодальные поселения Худжанда, Истаравшана, Канибадама, Исфары, Ашта, Пенджикента XVIII-начала XX вв. / Н.Т. Турсунов. – Худжанд: Ношир, 2018. – 780 с.
9. Пален К. К. Материалы к характеристике народного хозяйства в Туркестане. В 2-х частях. Ч. 1. – Санкт-Петербург, 1911. Т. IV. - С. 28-29.
10.ЦГА Тадж. ССР, ф 1, оп. 1. д. 2410, л. 2-3.
11.ЦГА Тадж. ССР, ф.1, оп. 1, д. 2135, л.163.
12.ЦГА Тадж. ССР, ф. 1, оп. 1, д. 1138 л. 3.
13.ЦГА ТаджССР, ф. 1, д. 70, л. 141.