Дар мақола масъалаи ҳуқуқ ба озодии виҷдон ва эътиқод аз лиҳози ретроспективӣ мавриди баррасӣ қарор гирифтааст. Муаллиф бо таъкид ба саҳми афкори ҳуқуқии тоҷику форс дар пайдоиш ва татбиқи амалии ғояи озодии виҷдон ва эътиқод, ба падидаҳои ин ғоя дар дар низоми ҳуқуқии зардуштия ишора мекунад, аҳамияти “Баёния оид ба озодии виҷдон”-и асосгузори сулолаи Ҳахоманишиён – Куруши Кабирро ҳамчун нахустин санад дар таърихи инсоният, ки дар он ҳуқуқи инсон ба озодии виҷдон ва эътиқод зикр шудааст, қайд кардааст. Зимни баррасии масъалаи инкишофи ҳуқуқ ба озодии виҷдон ва эътиқод дар асрҳои миёна таъкид шудааст, ки он дар доираи низоми ҳуқуқии ислом дар шаклҳои таҳаммулгароии динӣ ва ҳамзистӣ бо пайравони динҳои дигар зуҳур намудааст. Таваҷҷуҳи бештар дар мақола ба таҳқиқи масъалаҳои таъмин ва кафолати конститутсионии ҳуқуқ ба озодии виҷдон ва эътиқод дар Тоҷикистон дар замони шўравӣ ва даврони Истиқлолият равона гардидааст.
Ҷумҳурии Тоҷикистон, Конститутсия, ҳуқуқ ва озодиҳои шахсӣ, ҳуқуқ ба озодии виҷдон ва эътиқод, таҳаммулпазирӣ, “Баёния оид ба озодии виҷдон”-и Куруши Кабир
1. Конституция Республики Таджикистан от 6 ноября 1994 года с изменениями и дополнениями от 26 сентября 1999 г., 22 июня 2003 г. и от 22 мая 2016 г. [Электронный ресурс] / Режим доступа: URL: http://mmk.tj.
2. Абулкасим Хакими Самарканди. Ас-Савод ул-аъзам.- Худжанд:Нури маърифат, 2009. -220 с.
3. Коран. Перевод смыслов / Пер. с арабского Э.Р.Кулиева. – 2-е изд., испр. – М.: Умма, 2016. - 480 с.
4. Имомов А., Ҳуқуқу озодӣ ва вазифаҳои асосии инсон ва шаҳрванд. - Душанбе: Оли Сомон, 1997. - 112 с.
5. Конституция РФ: Научно-практический комментарий / Под ред. Б.Н. Топорнина. - М.: Юристъ, 1997. - 716 с.
6. Конституция РФ: Проблемный комментарий/ Отв. ред. В.А. Четвернин.- М.: Центр конституционного исследования МОНФ, 1997. - 702 с.
7. Мухаммад Садик Мухаммад Юсуф. Права человека в исламе. –СПб., 2008. - 420 с.
8. Мамед-заде А.А. Свобода совести. Истоки, становление, правовая охрана. – СПб.: Изд-во «Юридический центр-Пресс», 2013.- 568 с.
9. Международные акты о правах человека. Сборник документов / Сост. В.А. Карташкин, Е.А. Лукашева - 2-е изд., доп.- М:Норма, 2002. - 944 с.
10. Международные акты о правах человека: сб. документов / Сост. и вступ. ст. Карташкин В.А., Е.А. Лукашева - М.: Норма-Инфра-М. 1998.-784 с.
11. Руководство генеральной конференции. URL:http://unesdoc.unesco.org/images/0012/001255/125590r.pdf
12. Сальников В.П. Религия и закон. Глава 3. // Религиоведение. Вероучения религий мира. - СПб., 2001. - С. 15-23.
13. Сафаров Б.А. Раннее исламское государство и формирование исламских представлений о власти: автореф… дисс. канд.юрид.наук /Бахтовар Амиралиевич Сафаров. -Душанбе: Эр-граф, 2010. - 25 с.
14. Сафаров Д.С. Права человека и глобализация в контексте исламской правовой культуры: история и современность: автореф. дисс. канд. юрид. наук. - Душанбе: Офсет-Империя, 2012. - 22 с.
15. Тахиров Ф.Т., Халиков А.Г. Декларация Великого Кира как исторический источник о правах и свободах человека. / В книге: Тахиров Ф.Т. Актуальные проблемы истории и теории государства и права в условиях государственной независимости Республики Таджикистан.- Душанбе: Дониш, 2009. - 369 с.
16. Халиков А.Г. Правовая система зороастризма. – Душанбе: Маориф ва фарханг, 2005. – 488 с.